Gry vs przedszkolak

5 527 927

LICZBA TELEFONÓW KOMÓRKOWYCH SPRZEDANYCH W CIĄGU JEDNEGO DNIA

242 434 753

USD KWOTA WYDANA NA GRY KOMPUTEROWE W CIĄGU JEDNEGO DNIA

5 198 679 147

LICZBA UŻYTKOWNIKÓW INTERNETU NA ŚWIECIE

222 795 805 040

LICZBA E-MAILI WYSŁANYCH W CIĄGU JEDNEGO DNIA
*WEDŁUG DANYCH PODAWANYCH NA BIEŻĄCO NA STRONIE WORLDOMETERS.INFO NA DZIEŃ 31.01.2022.

Trudno już nam wyobrazić sobie życie bez Internetu, komputerów i smartfonów. Ekrany dają wiele możliwości
i mogą pozytywnie stymulować mózg, ale musimy pamiętać, że nieodpowiednie i bezrefleksyjne korzystanie
z nich może stanowić poważne zagrożenie dla zdrowia fizycznego i psychicznego, a także ograniczać rozwój społeczny, poznawczy czy emocjonalny. Może też prowadzić do zaniedbywania aktywności fizycznej, kontaktów z rodziną i kolegami, rezygnacji z innych zainteresowań, a nawet do zaniedbywania czynności takich jak jedzenie czy sen.

Konsekwencje mogą być widoczne od razu lub nieść ze sobą zagrożenie na przyszłość. Nadpobudliwość, trudności z koncentracją, kłopoty w wysławianiu się, problemy emocjonalne, osłabienie wyobraźni i więzi
z rówieśnikami, a na dłuższą metę także asocjalne zachowania, czy depresje.

NAJMŁODSI
Psycholodzy uważają że dzieci do trzeciego roku życia w ogóle nie powinny grać w gry komputerowe – są na to gotowe dopiero sześciolatki, siedmiolatki. Jednak także w przypadku starszych dzieci warto zachować zdrowy rozsądek i zadbać o to, aby gry nie stanowiły głównej rozrywki i nie zabierały zbyt wiele czasu.

Tymczasem ponad 40% rocznych i dwuletnich dzieci korzysta z tabletów lub smartfonów, a niemal co trzecie dziecko w tym wieku używa ich codziennie lub prawie codziennie.

Mózg dziecka to niezwykle plastyczny organ, wysoce podatny i wrażliwy na warunki zewnętrzne.
Do prawidłowego i harmonijnego rozwoju potrzebuje doświadczeń bogatych w różne bodźce, bliskości i uwagi dorosłych oraz możliwości poznawania świata wszystkimi zmysłami.

Nawet 5-minutowy seans dziecka przed drugim rokiem życia przed telewizorem ma podobny efekt jak godzina spędzona w kinie przez dorosłego człowieka. Dlatego w szczególności młodsze dzieci
nie powinny korzystać z mediów elektronicznych.

DLACZEGO GRY UZALEŻNIAJĄ?
Im wcześniej dzieci zaczynają korzystać z gier komputerowych, tym bardziej narażone są na działanie czynników, które mogą prowadzić do uzależnienia.

Małe dzieci błyskawicznie odkrywają, że granie na komputerze jest atrakcyjną formą spędzania czasu i szybciej niż starsze przyzwyczajają się do niej. Stopniowo tracą zainteresowanie innymi zabawami, które wydają im się nudne w porównaniu z grami oferującymi bogaty i fascynujący świat bardzo intensywnych wrażeń.

Ponadto małe dzieci nie mają jeszcze wyraźnie zakreślonych granic realnego świata. Łatwo zaciera im się granica miedzy fikcją a rzeczywistością, zazwyczaj silnie identyfikują się z bohaterami bajek, filmów i gier, którzy stanowią dla nich atrakcyjny model zachowań. Są mało krytyczne wobec tego, co widzą na ekranie.

Zbyt wczesne i zbyt częste zabawy z komputerem mogą prowadzić do problemów z odróżnianiem, gdzie kończy się wirtualny świat, a gdzie zaczyna realny, i do przenoszenia zachowań z wirtualnej rzeczywistości do prawdziwego życia.

Dzieci uzależniają się od gier, ponieważ gry komputerowe projektowane są w taki sposób, aby uzależniały.
Z jednej strony są na tyle trudne, abyśmy nie znudzili się zbyt łatwymi zadaniami, z drugiej – co jakiś czas pozwalają nam na odnoszenie chociażby małych zwycięstw i subtelny (acz regularny) dopływ hormonu szczęścia.

Techniki manipulacji sprzyjające uzależnieniu, stosowane przez producentów gier:

• Atrakcyjna forma – interaktywność, multimedialność oraz oddziaływanie na wszystkie zmysły, które sprawiają, że grając masz wpływ na przebieg akcji, a od Twojego zaangażowania, umiejętności i wysiłku zależy, czy pokonasz wyzwania.
• Rywalizacja – chęć, aby być najlepszym, pokonać innych grających czy wejść na kolejny poziom gry napędza do wielogodzinnej gry.
• System rankingowy – w większości gier online wymagających rywalizacji stosuje się system rankingowy, który kategoryzuje graczy zgodnie z poziomem ich umiejętności. Zazwyczaj system w jakiś sposób nagradza gracza za osiąganie kolejnych rang.
  To z pozoru prosty, ale silnie uzależniający mechanizm, zachęcający do ciągłego grania.
• Zwiększanie trudności gry (poziomy) – zazwyczaj pierwsze poziomy gry są tak łatwe, że nawet początkujący gracze świetnie sobie radzą, szybko przechodząc do następnych poziomów i zdobywając nowe umiejętności. Ta szybka gratyfikacja sprawia, że chcemy
  grać dalej. Wraz z rozwojem umiejętności grających gra staje się coraz trudniejsza, a przejście do następnego poziomu wymaga znacznie większej ilości czasu. Sukcesy w pokonywaniu kolejnych, coraz bardziej skomplikowanych poziomów dają graczowi poczucie zadowolenia z wykonania zadania
  i sprawiają, że trudno mu przestać grać.
• Nagroda i dużo małych nagród w międzyczasie – gracz zdobywa nagrody za wykonanie określonego zadania. Często są to małe sukcesy i małe nagrody. Te pozytywne wzmocnienia i płynąca w ślad za nimi fala zadowolenia sprawiają, że mózg, głodny kolejnych dawek dopaminy, chce więcej i więcej…
• Dodatki do gier – powszechną strategią marketingową stosowaną przez producentów gier jest wypuszczanie na rynek nowych wariantów gier lub dodatków do nich,
  np. nowych terenów do odkrycia w grach fabularnych, nowych umiejętności, zadań do wykonania czy postaci bohaterów, które można rozwijać.
• Eventy w grach – szczególne wydarzenia, a gracza przekonuje się, że musi pojawić się online określonego dnia i o określonej godzinie.

Według przyjętej przez Światową Organizację Zdrowia (WHO) definicji, uzależnienie od gier dotyczy sytuacji, gdy ktoś przez co najmniej 12 miesięcy:

• nie jest w stanie kontrolować swoich zachowań związanych z graniem,
• traktuje ten rodzaj rozrywki priorytetowo w stosunku do obowiązków i codziennych działań,
  -nie zmienia swojego zachowania – mimo, że nałóg ma negatywne konsekwencje dla życia rodzinnego, szkolnego czy zawodowego.
  Warto pamiętać, że nie każde dziecko, które gra jest uzależnione. Powinny jednak zaniepokoić następujące symptomy:
• wycofywanie się z kontaktów społecznych – dziecko spędza dużo czasu grając w gry na komputerze lub
  w sieci, unika znajomych i traci dotychczasowych przyjaciół; brak innej aktywności poza graniem – dziecko spędza na graniu kilka godzin dziennie, porzuca dotychczasowe zainteresowania;
• spadek zainteresowania nauką szkolną, zaniedbywanie obowiązków, zaniedbywanie takich czynności, jak spanie czy jedzenie;
• granie w nocy, spanie w ciągu dnia;
• zaburzenia koncentracji, uwagi, pamięci;
• częste zmiany nastroju;
• konflikty z rodzicami, opiekunami z powodu ograniczania dostępu do komputera; pojawienie się objawów abstynencyjnych po zaprzestaniu grania – nieprzyjemnego samopoczucia, rozdrażnienia, a nawet niekontrolowanej agresji.

CZY WSZYSTKIE GRY SĄ ZŁE?
Gry mogą odegrać pozytywną rolę w rozwoju dziecka:

• rozwijać umiejętność samodzielnego myślenia,
• usprawniać umiejętność spostrzegania i koncentrację uwagi, doskonalić refleks i zręczność manualną,
• rozwijać wyobraźnię przestrzenną,
• wzbogacać wiedzę dziecka o otaczającym je świecie,
• rozwijać zdolności planowania, wykonywania kilku zadań równocześnie, analizowania i interpretowania, rozwiązywania problemów, podejmowania decyzji.

Mogą także kształtować prospołeczne postawy dzieci, uczyć je współpracy i zachęcać do pomagania innym także w świecie rzeczywistym. W wielu grach nie ma rywalizacji, gracze muszą współpracować ze sobą, pomagać sobie oraz razem rozwiązywać problemy, aby osiągnąć wspólny cel. Dzięki grze w większym gronie dzieci uczą się pracy w zespole.

Komputer w czasie atrakcyjnej zabawy umożliwia elementarną naukę czytania, pisania i matematyki.

Komputer „mówi” do dziecka, „chwali”, „reaguje” na błędy zachęca do zabawy, powtarza kilka razy to samo ćwiczenie, pozwala na indywidualne tempo, wzmacnia poczucie wartości.

Granie w gry nie przynosi jednak tylko korzyści.

Gry zawierające agresję i brutalną przemoc powodują wzrost poziomu agresji u graczy. Dzieci uczą się z nich wrogich zachowań wobec innych ludzi, lekceważenia ich praw oraz tego, że jedynym sposobem na rozwiązywanie problemów jest używanie siły. Stają się mniej wrażliwe na krzywdę innych i mniej chętnie niosą pomoc ofiarom przemocy.

Grając w brutalne gry, wyrabiają w sobie przekonanie, że agresja i przemoc to coś powszechnego i normalnego.

Rodzice powinni mieć wpływ na to, w co gra dziecko. Dobrze, gdy mają pewność, że dzieci korzystają z gier, które są dla nich odpowiednie i nie zawierają niewłaściwych treści. Może w tym pomóc znajomość systemu PEGI (ang. Pan-European Game Information) czyli ogólnoeuropejski system oceny gier, stworzony w celu udzielenia rodzicom porady w podejmowaniu świadomych decyzji o zakupie gier komputerowych.

Szczegóły:

pegi.info/pl

Wszystkie gry w Europie są oznaczane według tego samego standardu. W ramach systemu gry oceniane są pod względem treści zawartych w grze i wieku graczy. Tzw. rating gry informuje, że jest ona odpowiednia dla graczy powyżej określonego wieku.

I tak np. gra oznaczona symbolem PEGI 7 będzie odpowiednia dla dzieci siedmioletnich i starszych. Znaki ratingu PEGI:

Przejmując kontrolę nad tym, co nasze dziecko ogląda na ekranach i jak długo spędza przed nimi czas, dajemy jego układowi nerwowemu szansę na powrót do bardziej naturalnego stanu. Tym samym robimy pierwszy krok, aby pomóc dziecku stać się spokojniejszym, silniejszym i szczęśliwszym człowiekiem.
Pamiętajmy, że celem rodziców powinno być nauczenie dzieci korzystania z technologii, a nie przyłapanie je na niedozwolonych praktykach. Dlatego ważne jest ustalanie zasad i granic na to, kiedy technologie są niezbędne, kiedy wzbogacające, a kiedy warto odłożyć smartfony.

USTALENIE JASNYCH ZASAD

Propozycje:
NAJPIERW OBOWIĄZKI, POTEM PRZYJEMNOŚCI – dzieci mogą grać lub oglądać bajki pod warunkiem, że wykonały swoje obowiązki. Przy czym nie należy traktować tego jako kary i nagrody.

ŚWIAT REALNY PRZED ŚWIATEM WIRTUALNYM – wszystkie plany rodzinne w danym dniu są ważniejsze od grania czy czasu przed ekranem.

CENTRUM GRANIA I ROZRYWKI NA WIDOKU – sprzęt znajduje się w widocznym miejscu w salonie, dzieci mogą oglądać programy i treści na swoich ekranach, ale musimy wiedzieć, co to jest.

KONTROLA JAKOŚCI – zanim kupisz/ dasz/ zainstalujesz daną grę przeznaczoną dla dziecka, sprawdź: „Co to za gra i czy jest dla niego odpowiednia?”.

WSPÓLNE TESTOWANIE – pytaj je, co myślą o danej grze, co im się w niej podoba, co sprawia im trudności, co by chciały w tej grze zrobić, dlaczego? Usiądź z nimi, aby znaleźć rozwiązania łączące w sobie kreatywność dzieci i Twoją mądrość.

LIMIT CZASOWY – musi być jasno określony, jasno zakomunikowany i świadomie przyjęty przez dzieci.

ZASADY, KTÓRE POZYTYWNIE WPŁYNĄ NA WASZE ZDROWIE I RODZINNE RELACJE:
Jedzenie posiłków przy stole bez oglądania telewizji, używania telefonów i komputerów.

Określenie stałego czasu w ciągu dnia bez używania telefonów i grania. Wprowadzenie tej zasady ułatwi rytuał wrzucania telefonów na czas „bez ekranów” do specjalnego, wspólnie przygotowanego woreczka.

Wyciszanie telefonów na jakiś czas w ciągu dnia (godzina/dwie) po powrocie do domu. Przechowywanie elektroniki wszystkich członków rodziny w jednym miejscu.
Ustalenie zakazu spania z telefonami oraz grania/czytania na telefonach na godzinę przed snem (na argument „Ale tam jest budzik” odpowiadamy zakupem stacjonarnego, tradycyjnego budzika). Zakaz obowiązuje wszystkich domowników.

Zorganizowanie od czasu do czasu rodzinnego detoksu. Taki dzień bycia offline, bez używania urządzeń mobilnych naprawdę może dużo zmienić!

ZANIM DASZ DZIECKU DOSTĘP DO KOLEJNYCH CYFROWYCH NARZĘDZI, POMYŚL:
Pilot od telewizora – Czy chcę, by moje dziecko samo decydowało, co będzie oglądać,
czy jeszcze jest na to za małe?

Playstation – Jak konsola wpłynie na sposób, w jaki moje dziecko spędza czas wolny? Czy będzie ono w stanie przestrzegać ustalonych przeze mnie zasad?

Telefon komórkowy – Czy moje dziecko naprawdę go potrzebuje? Jak moi rodzice radzili sobie bez telefonu, gdy byłam/em w wieku mojego dziecka? Czy jeśli odinstaluję gry, moje dziecko nadal będzie chciało go mieć?

Smartfon – Czy jestem gotowa/y na wszystko, co moje dziecko może bez mojej kontroli znaleźć w Internecie i zainstalować na telefonie?

Telewizor/komputer w pokoju dziecka – Czy moje dziecko jest w stanie przestrzegać reguł higienicznego korzystania z mediów bez mojego nadzoru?

Dzieci potrzebują czasu i uwagi rodziców od chwili narodzin do dorosłości.
Znaczenie tego czasu jest wielorakie: Dziecko czuje się ważne i kochane.
Dziecko ma możliwość naturalnego modelowania swojego zachowania na podstawie zachowania rodzica.

Rodzic może obserwować i poznawać mocne oraz słabe strony dziecka, aby lepiej nim kierować. Dziecko ma szansę wyrazić swoje myśli i uczucia.

Rodzic i dziecko umacniają łączącą ich więź.

Spędzaj czas ze swoimi dziećmi nie dlatego, że jest to twój obowiązek, ale dlatego, że je kochasz i jesteś ciekaw ich świata. Na czas obiadu odłóż telefon na bok nie dlatego, że tak każe WHO, ale dlatego, że jest Ci po prostu przyjemniej jeść, rozmawiać i patrzeć swoim bliskim w oczy.

Patrycja Skowronek
Psycholog

Zdjęcie Kelly Sikkema z Unsplash